در هنگام پرداختن به مباحث قرآنی شایسته است که ابتدا بدانیم خود قرآن درباره خود چه می گوید؟ آنجا که به صراحت می فرماید : « این قرآن کتابی است که ما به تو فرستادیم تا مردم را به امر خدا از تاریکی ها به سوی نور رهنمون سازی / سوره ابراهیم آیه 1» . 

 

بر این اساس آشنایی با قرآن نه تنها آشنایی با کلام خداست که این آشنایی ، شاهراه رهایی از تاریکی جهت رسیدن به روشنایی است .

 

برخی از محققان همچون عباسی (1389) در اقدام پژوهی خود با استفاده از روشهای گوناگون توانسته است دانش آموزان پایه اول دبستان یکی از مدارس قم را به درس قرآن علاقه مند نموده وموفقیت آنان را در برخی ازفعالیتهای قرآنی همچون حفظ ، قرائت ،‌ گوش دادن ، درک معانی و داستان های قرآنی افزایش دهد . با توجه به این مطالب یاده شده آشکار می گردد که نقش و جایگاه درس قرآن در تربیت کودکان به ویژه دانش آموزان پایه اول دبستان به چه میزان دارای اهمیت است بر این اساس اقدام پژوهی حاضر این است که چگونه توانستم میزان علاقه مندی دانش آموزان به درس قرآن و روخوانی قرآن را ارتقاء دهم و هدف اصلی آن نیز افزایش علاقه مندی دانش آموزان به درس قرآن و فعالیتهای مربوط به آن می باشد که با یادگیری درس قرآن باعث موفقیت آنها در دروس دیگر نیز می شود . اقدام پژوه بر آن گردید تا با استعانت از خداوند متعال و استفاده از نقطه نظرات همکاران و اساتید فن و همچنین بهره مندی از روشهای گوناگون میزان علاقه مندی دانش آموزان خود را به درس قرآن و فعالیت مربوط به آن را افزایش دهد .

 

تجزینه و تحلیل و تفسیر داده ها (اطلاعات)

 

پس از مشاهده رفتار دانش آموزان در کلاس و مصاحبه با آنان و حتی اولیای آنان و همچنین تبادل نظر با مربی پیش دبستانی سال گذشته دانش آموزان کلاس و بررسی مطالب پرسش نامه های جمع آوری شده و تجزیه و تحلیل و تفسیر آنها عوامل موثر در ایجاد مساله شناسایی گردید که به شرح ذیل می باشد :

 

1- خشک و بی روح بودن کلاس قرآن در پایه پیش دبستانی .

2- سنتی بودن روش آموزش قرآن به دانش آموزان در سال گذشته .

3- عدم تشویق دانش آموزان حافظ قرآن در سال گذشته .

4- شرکت ندادن دانش آموزان در اجرای مراسم ها و مناسبتهای دینی و مذهبی آموزشگاه در دوره های پیش دبستانی .

5- عدم توجه و بی اهمیتی اولیای دانش آموزان به درس قرآن

پژوهشگر در پی آن بود که با استفاده از روشهای گوناگون ضمن برطرف کردن عوامل ایجاد کننده مساله در جهت افزایش میزان علاقه مندی دانش آموزان یاد شده به درس قرآن و فعالیتهای مربوط به آن نیز گامهایی بلند و موثری بر دارد .

 

انتخاب بهترین راه حل یا راه حلها :

 

بدون شک میزان موفقیت و تغییری که در وضعیت موجود حاصل می شود بستگی به قدرت و توان اثر بخشی راه حلها دارد و نتیجه بخشی از راه حلها نیز بستگی به جوانب لازم برای تدارک یک برنامه منظم و صحیح در اجرای اقدام پژوهی دارد و این امر مرهون دقت ، درایت ، مهارت و هوشمندی اقدام پژوه می باشد . از این رو اقدام پژوه با دقتی خاص از میان راه حلهای پیشنهادی برخی از آنان را انتخاب نمود که عبارتند از :

 

1- برگزاری جشن باشکوه قرآن در اولین جلسه درس برای دانش آموزان .

2- آموزش رعایت آداب و اصول احترام به قرآن از سوی دانش آموزان .

3- تهیه و ساخت نشانگرهای زیبا توسط دانش آموزان .

4- تدریس عملی آموزش وضو و نماز .

5- استفاده از پوشش رنگی شاد و مناسب در زنگ قرآن همراه با عطر و مواد خوش بو کننده .

6- اجرای نمایش های قرآنی توسط دانش آموزان .

7- تشویق دانش آموزان به حفظ سوره های کوتاه قرآنی .

8- تهیه نمودار تشویقی توسط آموزگار .

9- پذیرایی از دانش آموزان در ساعات قرآن .

10- بردن بچه ها به اتاق نور که مربوط به کلاس قرآن می باشد برای ایجاد تنوع در درس قرآن .

11- بردن دانش آموزان به نماز خانه مدرسه برای خواندن گروهی همراه آموزگار .

12- زدن نوارهای چسبی بزرگ روی عبارت های قرآنی .

13- گذاشتن CD قرآن برای افزایش یادگیری و آموزش بهتر آن .

14- بچه ها با دست خود رحل قرآنی درست کنند .

15- بردن بچه ها به حیاط و گرفتن وضو توسط بچه ها .

16- کشیدن نقاشی در مورد قرآن و نماز توسط بچه ها .

 

اجرای راه حلهای انتخابی :

 

در واقع اجرای راه حلها مهمترین بخش یک اقدام پژوهی می باشد . همه ی تلاشها و زحمات اقدام پژوه بستگی به اجرای یک یا چند راه حل موثر دارد . حال که اجرای راه حلها در این نوع از تحقیق نیازمند توجه بسیار است اقدام پژوه بر آن شد تا با دقت نظر فراوان تک تک راه حلها را به اجرا در آورد که گزارش آن به شرح زیر می باشد :

 

1- برگزاری جشن باشکوه قرآن

2- آموزش رعایت آداب و اصول احترام به قرآن از سوی دانش آموزان .  قرآن خود در مورد رعایت آداب تلاوت تلاوت چنین می فرماید « جز پاکان دست بر آن نزنند (واقعه /7)» همچنین باید قرآن با ترتیل تلاوت شود (مزمل /4) . این در حالی است که علاوه بر آدابی که در هنگام تلاوت قرآن باید رعایت نمود کسانی که آیات قرآن را می شنوند نیز وظیفه ای دارند . قرآن در این زمینه میفرماید « هنگامی که قرآن خوانده می شود گوش فرا دهید و خاموش باشید تا مشمول رحمت حق شوید (اعراف/204)»

3- تدریس عملی آموزش وضو و نماز به دانش آموزان به این منظور اقدام پژوه ابتدا وضو گرفتن را همراه با شعر ، سپس چگونگی خواندن نماز به صورت عملی به دانش آموزان آموخت و با بیان احادیث مختلف در باره ی اهمیت وضو گرفتن و نماز خواندن در پی آن بود تا انگیزه ی دانش آموزان کلاس را به یادگیری نماز و قرآن افزایش دهد .

 

4- آموزش سوره حمد به دانش آموزان و خواندن آن در هر روز در 10 دقیقه زنگ اول کلاس .

 

5- تهیه و خواندن کتابهای داستانی و شعر قرآنی برای دانش آموزان نقش و جایگاه داستانهای قرآنی در بیداری آدمی چنان است که خود قرآن در این زمینه می فرماید این داستان را به مردم بگو شاید به اندیشه فرو روند (اعراف /176) .

 

داستانها از یک سو موجب جذابیت و تنوع در آموزش قرآن می شوند و از سوی دیگر موجب افزایش علاقه و انگیزه کودکان به کتاب و درس قرآن خواهد شد .

 

6- استفاده از پوشش مناسب در زنگ قرآن همراه با عطر و بوهای خوش .

 

7- زدن نوار چسب روی آیه های قرآنی و استفاده از نشانگر های زیبا که توسط خود دانش آموزان درست شده بود .

 

جمع آوری اطلاعات پس از اجرای راه حلها

 

در اواخر سال تحصیلی 94-93 با توجه به فعالیت انجام شده در کلاس علاقه مندی به درس قرآن و روخوانی قرآن بیش از حد انتظار بود و دیگر دانش آموزان بسیار علاقه مند به درس قرآن شده بودند .

 

پس از اجرای راه حلهای انتخاب شده زنگ قرآن یک زنگ بسیار شاد برای بچه ها بود

 

1- به کتاب قرآن احترام می گذاشتند .

2- همه با وضو و معطر و پوشش شاد در کلاس حاضر می شدند .

3- همه ی بچه ها بسیار عالی قرآن را بخش بخش روخوانی می کردند .

4- تمام بچه ها سوره های داخل کتاب را از حفظ می خواندند .

5- پیشرفت آنها در درس قرآن باعث پیشرفت آنها در دروس فارسی و املا شد .

6- همه ی بچه ها توانستند یک نماز 2 رکعتی را کامل بخوانند .

7- کلاس صد در صد از نظر قرآنی بالا رفته بود .

 

تجزیه و تحلیل داده ها

 

داده هایی را که طبق گفتگو با همکاران و نظر سنجی از دانش آموزان و مصاحبه با والدین و مشاهده رفتار دانش آموزان و مطالعه منابع مختلف بدست آمد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و به این ترتیب اشکالاتی که باعث بی علاقگی به درس قرآن بود مشخص شد و سعی شد این عوامل که باعث بی علاقگی آنها می شد برطرف شود و بچه ها دیگر به درس قرآن صد در صد علاقه مند شدند و بسیار عالی قرآن می خواندند و داستانها و پیام های قرآنی را با معنی بیان می کردند و قرآن را از حفظ می خواندند و بسیار با طهارت و با وضو سر کلاس قرآن حاضر می شدند و با پوشش بسیار شاد و جذاب که هر کس به کلاس وارد می شود از این وضع بسیار خرسند می شد

 

نتیجه گیری :

در این اقدام پژوهی تلاش کردم با استفاده از روشهای خلاقانه  و راه حلهای مختلف برای علاقه مندی به درس قرآن برای دانش آموزان کلاسم گامهای زیادی را بردارم . در این راستا به علائق دانش آموزان توجه کردم و روش هایی را که آنها را از آن وضعیت خشک و بی روح بودن کلاس به فعالیت و جنب و جوش و شور و نشاط وا می داشت رسیدم  و به این صورت در آخر سال قرآن برای آنها بسیار جذاب و شیرین شد و در عین حال قابل احترام شد و نیز در درس های دیگر مثل املا و فارسی نیز پیشرفت زیادی داشتند.

  محبوبه رضایی